Poradnik konstruktora
Pierścienie osadcze / segera (DIN 471 & DIN 472)
Pierścienie osadcze zewnętrzne
Pierścienie osadcze wewnętrzne
Gięcie blach
Dobór pasowań wymiarów
Zasady pasowania wymiarów
|
Dobór pasowań wymiarów
| U8/h7; H8/s7; S7/h6; H7/r6; R7/h6 – Połączenia wtłaczane kół zębatych z wałami, tarcz sprzęgłowych oraz wieńców kół zębatych z piastami,
H7/p6; P7/h6 – Połączenia kół zębatych z wałami maszyn obciążonych zmiennie i udarowo, łączenie tulei łożyskowych, kołków, pierścieni osadczych oraz wpustów, H7/n6; N7/h6 – Połączenia wieńców kół zębatych z piastami, dźwigni i korb na wałach, tulei w korpusach, kół i sprzęgieł na wałach, łożysk na wałach, H7/m6; M7/h6 – Połączenia kół pasowych i zębatych na wałach, zabezpieczone przed przemieszczaniem wzdłużnym, sworzni oraz kołków ustalających, H7/k6 – Połączenia kół pasowych i zamachowych z wałami, ręcznych dźwigni na wałach, kołków, śrub oraz sworzni ustalających, H7/j6; J7/h6 – Połączenia części często demontowanych ręcznie: zewnętrzne pierścienie łożysk tocznych w osłonach, wymienne koła zębate i koła pasowe na wałach, często wymieniane tuleje łożyskowe oraz panewki łożysk ślizgowych, H7/h6 – Połączenia umożliwiające ręczne przesuwanie po nasmarowaniu: zewnętrzne pierścienie łożysk tocznych, pierścienie uszczelniające, prowadnice, łożyska ślizgowe oraz narzędzia na trzpieniach, H8/h9; H9/h8 – Połączenia pierścieni osadczych i łożyska ślizgowe, H11/h11 – Połączenia części lutowanych lub spawane, zaciskane na wałach, tuleje dystansowe, H7/g6; G7/h6 – Łożyska ślizgowe korbowodów, H7/f7 – Łożyska i prowadnice ślizgowe, H8/e8; E8/h9 – Połączenia ze znacznym luzem; wały w długich łożyskach, H11/d9; H11/d11; D11/h11 – Połączenia nitów z otworami, H11/c11 – Połączenia z dużym luzem; łożyska maszyn rolniczych. |
| Źródło: https://pkm.edu.pl/ |
Jest to najczęstszy przypadek stosowany w technice. W tym przypadku pierścień wewnętrzny jest obciążony zgodnie z obrotowym ruchem wału a pierścień zewnętrzny jest obciążony tylko miejscowo.
Przypadek ten wymaga ciasnego pasowania wałka, pierścień zewnętrzny łożyska tocznego nie ma tendencji do przesuwania się w oprawie i może być pasowany luźniej.
Takie rozwiązanie pozwala na:
– ułatwienie montażu,
– uniknięcie nadmiernego obciążenia elementów tocznych wskutek nagrzania się łożyska i całkowitej kasacji luzu promieniowego,
– możliwość równomiernego zużycia się bieżni powodowanej okresowym obrotem pierścienia zewnętrznego w oprawie podczas rozruchu łożyska.
Najczęściej stosowane tolerancje wymiarów wału i oprawy dla przypadku ruchomego wałka i nieruchomej oprawy zaprezentowano w poniższych tabelach.
| Obciążenie | Łożyska kulkowe | Łożsyka wałeczkowe | Łożyska baryłkowe | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnica wału [mm] | Tolerancja wymiaru | Średnica wału [mm] | Tolerancja wymiaru | Średnica wału [mm] | Tolerancja wymiaru |
|
| Obciążenie lekkie | <18 | h5 | <40 | js6 | ||
| 18-100 | js6 | 40-140 | k6 | |||
| 100-200 | k6 | 140-200 | m6 | |||
| Obciążenie normalne | <18 | js5 | <40 | k5 | <40 | k5 |
| 18-100 | k5 | 40-100 | m5 | 40-65 | m5 | |
| 100-140 | m5 | 100-140 | m6 | 65-100 | m6 | |
| 140-200 | m6 | 140-200 | n6 | 100-140 | n6 | |
| 200-280 | n6 | 200-400 | p6 | 140-280 | p6 | |
| 280-500 | r6 | |||||
| Obciążenia ciężkie i udarowe | 50-140 | n6 | 50-100 | n6 | ||
| 140-200 | p6 | 100-140 | p6 | |||
| 200< | r6 | 140-200 | r6 | |||
Dla łożysk wzdłużnych stosuje się odpowiednio:
- tolerancję k6 lub js6 dla średnic do 200mm,
- tolerancję m6 lub k6 dla średnic od 200 do 400mm,
- tolerancję n6 lub m6 dla średnic powyżej 400mm.
Tolerancje opraw
| Wymagania | Tolerancja wymiaru |
|---|---|
| Wszystkie obciążenia | H7 |
| Ułatwiony demontaż | G7 |
| Obciążenia lekkie | H8 |
| Wysoka temperatura wału | F7, G7 |
| Wymagana cicha praca | H6 |
| Wysoka dokładność | Js6, K6 |
| Łożyska wzdłóżne | H7 |
| Źródło: https://pkm.edu.pl/ |
W tym przypadku pierścień wewnętrzny jest obciążony tylko miejscowo w jednym miejscu przyłożenia sił na wale a pierścień zewnętrzny jest obciążony zgodnie z obrotowym ruchem oprawy.
Przypadek ten wymaga ciasnego pasowania oprawy, pierścień wewnętrzny łożyska tocznego nie ma tendencji do przesuwania się na wale i może być pasowany luźniej.
Najczęściej stosowane tolerancje wymiarów wału i oprawy dla przypadku ruchomej oprawy i nieruchomego wałka:
W przypadku gdy możliwe jest przemieszczanie osiowe pierścienia wewnętrznego na wale stosuje się tolerancję g6 a w przypadku wymaganej większej dokładności g5.
W przypadku gdy przemieszczenie osiowe pierścienia wewnętrznego na wale nie jest wymagane stosuje się tolerancję wymiaru h6 a w przypadku wymaganej większej dokładności h5.
Dla łożysk wzdłużnych stosuje się najczęściej tolerancję js6 dla wału i H8 dla opraw.
Tolerancje opraw
| Wymagania | Tolerancja wymiaru |
|---|---|
| Obciążenia lekkie i normalne | M7 |
| Obciążenia normalne i ciężkie | N7 |
| Obciążenia ciężkie i udarowe | P7 |
| Łożyska wzdłóżne | K7, M7 |
| Źródło: https://pkm.edu.pl/ |
W tym przypadku zarówno pierścień zewnętrzny jak i pierścień wewnętrzny łożyska tocznego są obciążane zgodnie z obrotowym ruchem oprawy i wału.
Przypadek ten wymaga ciasnego pasowania zarówno oprawy jak i wału co stwarza problemy podczas montażu łożyska i skraca jego trwałość.
Najczęściej stosowana jest tolerancja wymiaru wału js6 dla wszystkich rodzajów łożysk. W przypadku łożysk wzdłużnych stosowane są tolerancje js6 lub h6.
Tolerancja wymiaru oprawy musi być dobierana indywidualnie dla każdego przypadku w ten sposób, aby zminimalizować luz między elementami tocznymi a bieżniami łożyska bez wywoływania odkształceń.
| Źródło: https://pkm.edu.pl/ |
Żródło: https://in.misumi-ec.com/